Οι σύγχρονες έρευνες για τη μάθηση δίνουν έμφαση τόσο στο τι (δηλωτική μάθηση «declarative») όσο στο πώς, (διαδικαστική μάθηση «procedural»), (Anderson, 1983, Ντάβου, 2000), αναδεικνύοντας, έτσι, τη σημασία του «μαθαίνω πώς να μαθαίνω». Η μάθηση λοιπόν, εκλαμβάνεται όχι ως αποτέλεσμα μιας απλής διαδικασίας μετάδοσης της γνώσης από τον δάσκαλο στον μαθητή, αλλά ως μια σύνθετη επεξεργασία, όπου ο μαθητής συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή και συγκρότηση της γνώσης. Υπό αυτήν την έννοια, ο μαθητής δεν αποστηθίζει τη γνώση, αλλά την οικειοποιείται και τη διαχειρίζεται δημιουργικά, μάλιστα, σε μια εποχή που οι συνεχείς μεταβολές και ο όγκος των πληροφοριών δυσχεραίνουν τη διαδικασία μάθησης.
Βέβαια, η ποικιλότητα των θεωριών μάθησης τόσο σε σχέση με τις βασικές αρχές όσο και με την αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική πράξη καθιστά αρκετά δύσκολη την ταξινόμησή τους. Υπάρχουν αλληλεπιδράσεις, επεκτάσεις και επικαλύψεις που δυσχεραίνουν μια σαφή και διακριτή κατηγοριοποίησή τους. Υπό αυτό το πρίσμα δεν επιλέγεται ένας τρόπος κατάταξης των θεωριών μάθησης με βάση τον χρονολογικό άξονα εμφάνισής τους, αλλά υιοθετείται μια ταξινόμηση σε σχέση με τον άξονα εστίασή τους: γνώση, κοινωνία, μαθητής (Giordan, 2006).
Σύμφωνα με την παραπάνω κατάταξη, οι θεωρίες μάθησης με άξονα τη γνώση είναι οι ακαδημαϊκές, οι τεχνολογικές, οι συμπεριφοριστικές και οι επιστημολογικές θεωρίες. Με άξονα την κοινωνία είναι οι κοινωνικές, οι κοινωνιογνωστικές και οι ψυχοκοινωνικές θεωρίες. Τέλος, με άξονα εστίασης τον μαθητή είναι οι ανθρωπιστικές, γενετικές / εποικοδομιστικές και οι γνωστικές θεωρίες.
Παρουσιάζονται στη συγκεκριμένη ενότητα τέσσερις βασικές θεωρίες μάθησης που βρήκαν άμεση εφαρμογή στην εκπαιδευτική πράξη. Οι θεωρίες αυτές είναι οι εξής:
- Συμπεριφοριστικές (Behavioral Learning Theories)
- Γνωστικές (Cognitive/Constructivist Learning Theories)
- Κοινωνιογνωστικές (Social-cognitive Learning Theories)
- Ανθρωπιστικές (Humanities Learning Theories)
Όλο το υλικό αυτής της κατηγορίας, είναι από το βιβλίο “Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις για την Ανάπτυξη Κριτικής – Δημιουργικής Σκέψης” – Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια εκδόσεων Ο.ΕΠ.ΕΚ.