Πολλά παιδιά έχουν δυσκολία στην ανάγνωση, τη γραφή ή άλλες δραστηριότητες μάθησης σε κάποιο σημείο αλλά αυτό δεν συνεπάγεται άμεσα ότι έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες συχνά έχει αρκετά σχετικά χαρακτηριστικά, τα οποία παρατηρούνται σε ένα ευρύ χρονικό διάστημα. Τα χαρακτηριστικά των μαθησιακών δυσκολιών ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Κοινά στοιχεία που μπορεί να δείχνουν ότι ένα άτομο μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες ενδέχεται να είναι τα ακόλουθα:
• δυσκολία με την ανάγνωση και/ή τη γραφή,
• προβλήματα με μαθηματικές δεξιότητες,
• δυσκολίες στη μνήμη,
• προβλήματα διατήρησης της προσοχής,
• δυσκολία στο να ακολουθεί οδηγίες,
• φτωχή ικανότητα συντονισμού,
• δυσκολία με έννοιες που σχετίζονται με τον χρόνο,
• πρόβλημα στην οργάνωση.
Παράλληλα, ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί επίσης να επιδεικνύει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
• παρορμητική συμπεριφορά,
• ακατάλληλη ανταπόκριση σε σχολικές ή κοινωνικές περιστάσεις,
• δυσκολία συγκέντρωσης στο έργο (εύκολη απόσπαση της προσοχής),
• αδυναμία εύρεσης του κατάλληλου τρόπου για να εκφράσουν κάτι,
• μη συνεπής σχολική απόδοση,
• ανώριμος τρόπος ομιλίας,
• δυσκολία στην καλή ακρόαση,
• προβλήματα αντιμετώπισης νέων καταστάσεων στη ζωή τους,
• προβλήματα στην κατανόηση λέξεων ή εννοιών.
Αυτά τα χαρακτηριστικά από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να καθορίσουν το αν ένα άτομο έχει μαθησιακές δυσκολίες. Μια επαγγελματική αξιολόγηση είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Κάθε μαθησιακή δυσκολία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τις δικές της ενδείξεις.
Αναγνωστικές δυσκολίες
• Υπερβολικά αργή ανάγνωση,
• μονότονος αναγνωστικός ρυθμός,
• δυσκολία στην ανάγνωση χειρόγραφης γραφής, ακόμη κι αν είναι δική τους,
• συντόμευση λέξεων (αφαιρούν σημαντικά μορφήματα π.χ. τρέχω-τρέχοντας),
• αντικατάσταση λέξεων,
• παράλειψη άρθρων,
• γραμματικά λάθη,
• λάθος προφορά.
Ορθογραφικές δυσκολίες
• Περίεργη ορθογραφία,
• δυσανάγνωστη γραφή,
• επίμονες αναστροφές και ασυνεπή ορθογραφία της ίδιας λέξης, ακόμη και στην ίδια πρόταση,
• λάθη στη γραφή μεγάλων λέξεων,
• στίξη,
• πολύ αργό ρυθμό γραφής.
Προβλήματα προφορικού λόγου
• Καθυστέρηση στον προφορικό λόγο,
• παρόμοια λάθη κατά τη διάρκεια στον προφορικό λόγο και τον γραπτό λόγο,
• περίπου 50% των δυσλεξικών παρουσιάζουν προβλήματα με τον προφορικό λόγο.
Προβλήματα πρωταρχικά προσοχής/συγκέντρωσης
• Μικρή διάρκεια προσοχής,
• εύκολη απόσπαση προσοχής,
• υπερκινητικότητα,
• αυθορμητισμός.
Προβλήματα βραχυπρόθεσμης μνήμης/ακολουθίας
• Συγκράτηση οδηγιών,
• απαγγελία ποιημάτων ή τραγουδιών,
• συγκράτηση μαθηματικών πινάκων,
• αποστήθιση,
• διάκριση δεξί-αριστερό,
• παρακολούθηση (λεκτικών) οδηγιών.
Δευτερεύοντα ψυχολογικά προβλήματα
• Ψυχολογικά προβλήματα που προκύπτουν από σχολική αποτυχία,
• υπερευαισθησία στην κριτική,
• χαμηλή αυτοεικόνα & αυτοεκτίμηση & αυτοπεποίθηση,
• μη επιβράβευση για την επιτυχία,
• εύκολη παραίτηση.
Προβλήματα ακολουθίας
• Πιο αργός ρυθμός εκμάθησης αυτοματοποιημένης εφαρμογής ποικίλων δραστηριοτήτων ακολουθίας (π.χ. το να φορέσει τα ρούχα του, να δέσει τα κορδόνια),
• αντιστροφές: γραμμάτων του αλφάβητου, ημερών της εβδομάδας, μηνών του έτους, γραμμάτων μέσα σε συλλαβές (on-no),
συλλαβών μέσα σε λέξεις (was-saw), λέξεων μέσα σε μια πρόταση (σύνταξη),
• ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα στην ανάκληση της αντίστροφης σειράς των παραπάνω δραστηριοτήτων,
• αποδιοργάνωση.
Προβλήματα συντονισμού
• Προβλήματα σε συντονισμένες/συγχρονισμένες δραστηριότητες,
• προβλήματα στη διατήρηση ενός ρυθμού (χορός, παρέλαση, τραγούδι).
Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν είτε με βάση τον τύπο της επεξεργασίας των πληροφοριών που επηρεάζεται από τη δυσκολία του ατόμου είτε με βάση τις ειδικότερες δυσκολίες που προκαλούνται από μια ανεπάρκεια στην επεξεργασία. Οι ανεπάρκειες σε οποιαδήποτε περιοχή της επεξεργασίας πληροφοριών μπορούν να παρουσιαστούν σε μια ποικιλία ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Είναι πιθανό για ένα άτομο να έχει περισσότερες από μία από αυτές τις δυσκολίες.
Από το βιβλίο: “Μαθησιακές Δυσκολίες – Διδακτικές Παρεμβάσεις” της Δρ. Σωτηρίας Τζιβινίκου, Επίκουρης Καθηγήτριας του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα, www.kallipos.gr